رزین‌های آلکیدی،رزین‌های پلی استر اشباع اصلاح‌شده با اسیدهای چرب هستند که در آن‌ها از روغن به عنوان نرم‌کننده داخلی استفاده شده است. آلکید مخفف دو کلمه “الکل” و “اسید” است و رزین‌های آلکیدی از ترکیب یک پلی اُل(دارای گروهOH) و اسیدهای چند ظرفیتی تشکیل شده است که بسته به نوع پلی ال‌ها و پلی اسیدها و هم‌چنین اسیدهای چرب، دارای خواص متفاوتی هستند.
رزین‌های آلکیدی یکی از پرمصرف‌ترین رزین‌ها در صنایع رنگسازی است و رنگ‌های آلکیدی گستره وسیعی از کاربردها را در بر می‌گیرد. همگی عموما رزین‌های آلکیدی را به عنوان رزین به کار رفته در رنگ‌های روغنی ساختمانی و تزئینی می‌شناسند اما از رزین‌های آلکیدی در رنگ‌های ترافیکی،اوره فرمالدهید و… نیز استفاده می‌شود.
مواد تشکیل‌دهنده رزین‌های آلکیدی
رزین‌های آلکیدی به طور کلی از مواد زیر تشکیل شده‌اند:
پلی اُل‌ها
پلی ال‌ها ترکیباتی هستند که در آن‌ها چندین گروه عاملی هیدروکسیل (OH) وجود دارد. ترکیباتی مانند گلیسیرین، پنتا اریل تریتول و … از جمله پلی اُل‌ها هستند.
پلی اسیدها
اسیدهایی هستند که در آن‌ها چندین گروه عاملی کربوکسیل(COOH) وجود دارد.انیدرید فتالیک،مالئیک اسید و آدیپیک اسید مثال‌هایی از پلی اسیدها هستند.
اسیدهای چرب(روغن‌ها)
این ترکیبات تاثیر بسیاری روی خواص رزین‌های آلکیدی می‌گذارد.در این روغن‌ها وجود باندهای یگانه، دوگانه و سه‌گانه و هم‌چنین تعداد هر یک از این باندها باعث می‌شود تا رزین خواص متفاوتی از نظر خشک‌شوندگی، مقاومت و… داشته باشد.
روغن‌ها بر اساس نحوه خشک شدن(تشکیل فیلم رنگ) به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- روغن‌های غیرخشک شونده:
در این نوع از روغن‌ها، پیوندهای اشباع(پیوند یگانه) وجود دارد و با هوا خشک نمی‌شوند.روغن‌هایی مانند نارگیل و کرچک از این دسته از روغن‌ها به شمار می‌آیند.
- روغن‌های نیمه‌خشک‌شونده: در ساختار شیمیایی این روغن‌ها باندهای دوگانه به صورت یک در میان جای گرفته‌اند.روغن‌های سویا یکی از روغن‌های نیمه خشک شونده به حساب می‌آیند.
- روغن‌های خشک شونده(هوا خشک)
در این نوع باندهای دوگانه مجاور هم و به تعداد زیاد وجود دارد و مکانیزم خشک شدن آن‌ها به وسیله هوا صورت می‌گیرد.روغن بزرک و کرچک آبگیری‌شده جزء روغن‌های خشک‌شونده هستند.
تاثیر نوع روغن بر روی خواص رزین آلکیدی
به طور کلی می‌توان گفت روغن‌ها با توجه به نوع و میزان آن‌ها بر روی 4 خاصیت زیر تاثیر گذارند:
- زمان خشک شدن: هر چه تعداد پیوندهای غیر اشباع(دوگانه و سه‌گانه) در روغن بیشتر باشد،سرعت خشک شدن با هوا بیشتر خواهد بود.
- سختی: هر چه میزان روغن به کار رفته بیشتر باشد، رزین نرم‌تر بوده و سختی آن کمتر می‌شود.
- پایداری و مقاومت: هر چه تعداد پیوندهای دوگانه و سه‌گانه در زنجیر اسید چرب بیشتر باشد، اتصالات عرضی که عامل ایجاد شبکه هستند، بیشتر خواهد بود و شبکه سه بعدی سریع‌تر تشکیل شده و مقاوم‌تر می‌شود.
- تمایل به زرد شدن: هر چه تعداد پیوندهای دوگانه بیشتر باشد،تمایل به زرد شدن بیشتر خواهد شد.
تقسیم بندی رزین‌های آلکیدی بر اساس DIN
براساس استانداردDIN آلمان رزین‌های آلکیدی به سه گروه زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- شورت اویل ( با 30 تا 40 درصد روغن)
- مدیوم اویل ( با 40 تا 50 درصد روغن)
- لانگ اویل ( با 50 تا 60 درصد روغن)
رزین آلکیدی شورت اویل(غیرخشک شونده)
این نوع از رزین‌ها بر پایه روغن‌های غیرخشک شونده بوده و بیشتر دارای کاربردهای صنعتی است.
ویژگی‌های رزین شورت اویل
- درصد روغن آن 25 تا 40 درصد است.
- حلالیت مناسب در حلال‌های آروماتیک (تولوئن و زایلن)
- ویسکوزیته بالا
- اعمال آن معمولا از طریق اسپری صورت می‌گیرد.
- انعطاف‌پذیری کم و سختی زیاد
- برای خشک‌شدن و تشکیل فیلم رنگ باید به آن‌ها حرارت داد.
- مقاومت شیمیایی خوب
کاربردهای رزین آلکیدی شورت اویل
- در اختلاط با رزین‌های ملامین فرمادهید و اوره فرمالدهید برای ساخت رنگ‌های کوره ای
- در اختلاط با رزین نیترو سلولز برای ساخت رنگ‌های فوری اتومبیل، آستر (sealer) و جلای مات و براق (clear) برای چوب
- در اختلاط با رزین اوره فرمالدهید برای ساخت جلای نیم پلی استر (اسید خشک) برای چوب
- در اختلاط با رزین کلروکائوچو برای ساخت رنگ‌های استخری و رنگ‌های ترافیکی
برای مطالعه بیشتر درباره رنگ ترافیکی کلیک کنید.
رزین آلکیدی مدیوم اویل(نیمه خشک شونده)
این رزین خواصی بین رزین لانگ اویل و شورت اویل دارد.
ویژگی های رزین مدیوم اویل
- درصد روغن آن 40 تا 60 درصد است
- در مخلوط حلال‌های آروماتیک و آلیفاتیک حل می‌شود.
کاربردهای رزین مدیوم اویل
- کاربردهای نیمه صنعتی در ساخت ضدزنگ روغنی
- کاربرد صنعتی در ساخت رنگ تعمیری اتومبیل
رزین آلکیدی لانگ اویل (خشک شونده)
این نوع از رزین‌ها بر پایه روغن‌های خشک شونده (مانند روغن بزرک) بوده و رنگ‌های روغنی ساختمانی از جمله مهترین کاربردهای این نوع از رنگ هاست.
ویژگی‌های رزین لانگ اویل
- درصد روغن آن 55 تا 75 درصد است.
- مقاومت کمتری نسبت به سایر رزین‌های آلکیدی دارد.
- قیمت رزین آلکیدی لانگ اویل نسبت به دیگر رزین‌های آلکیدی پایین‌تر است.
- بیشتر در حلال‌های آلیفاتیک انحلال‌پذیر است.
- ویسکوزیته پایین‌تر
- انعطاف‌پذیری بالاتر و سختی کمتر
کاربرد رزین‌های آلکیدی لانگ اویل
- رنگ روغنی ساختمان (مات،براق،نیمه براق) برای مصارف داخلی و خارجی
- ضد زنگ‌های آلکیدی
- رنگ ترافیکی جداول
برای مطالعه بیشتر درباره رنگ ساختمانی کلیک کنید.
مزایای رزین‌های آلکیدی
- قیمت مناسب رزین‌های آلکیدی
- قابلیت انحلال در حلال‌های آلیفاتیک ارزان قیمت
- طیف گسترده‌ای از کاربردها و ویژگی‌ها با توجه به وجود سه دسته از رزین‌های آلکیدی
- سازگاری مطلوب با سایر رزین‌ها
چسبندگی
در رزین‌های آلکیدی به دلیل وجود گروه‌های استری ما شاهد قطبیت هستیم که این خاصیت قطبی بودن با توجه به میزان اسیدهای چرب به کار رفته در رزین متفاوت است. هر چه میزان روغن به کار رفته کمتر باشد قطبی‌تر بوده و خاصیت چسبندگی بهتری دارد، لذا می‌توان گفت رزین‌های آلکیدی شورت اویل دارای چسبندگی بالاتری هستند.
ثبت ديدگاه